“La Canzùnë dë dòn Orònzë Bë(g)òtt”
La canzone di Bigotti – The song of Bigotti
VERNACOLO
Lu mịll’e ottëcindë sëssandòtt,
L’annumënâte (dë) lu fịglië dë Bë(g)òtt
Mò arré(i)vë l’ure dë l’Ave Mmarịjë,
E ffammë šị a:ddunà a ra massarịjë
La ggèndë ca ngundrâvë, òhi, pë la vịjë
E addù të në vâië dòn Orònzië mịjë ?
Më vòglië šị a:ddunà a ra massarịjë (2v)
Quannë li bbrë(g)andë sëndèrënë stu pparlà
Sụbbëtë a ra pòstë lu šèrënë a:spëttà (2v)
Accịrë la Sërrëtèddë fùië arruâtë,
La massarịjë mịjë scambagnâtë (2v)
Ca li bbrë(g)àndë t’ànë assëdiâtë
Šummènda mịjë së më vu aiutà
lu trattë dë la làpëdë aia pëglià (2v)
Šummènda mịjë së më vu aiutà
Tròtt‘e ggalòppë mò t‘aia abbìà (2v)
Tròtt’e ggalòppë chéddë s’abbiâvë
Quannë fùië arruâtë indë la pëscârë
Pë nnandë a mmì, trùàië n’umë cu ll’arâtë (2v)
Bèll’umë livëtë da nnandë cu st’arâtë
Ca li bbrë(g)àndë m‘ànë assëdiâtë (2v)
Bèll’umë, ohi, nòn_dë móvë cu st’arâtë
Famméllë angappà stu ššëllërâtë (2v)
E mittëtë ngròppë a la šummènda mịjë
Li mó(u)lë e l’arâtë të li pà(g)ë ịjë
Pë ll’Ume, fallë pë la Tërntâtë,
Spustëtë nu pụchë da nnàndë cu st’arâtë
Nòn t’aia luà da nnandë cu st’arâtë,
La mòrtë dë cụddë të la facé(i)më fa a ttivë
E cché të vòglië fa ohi fịglië mịjë,
La mòrta tuië la vòglië pëglià ịjë ?
Da li bbrë(g)àndë fuië angappâtë
Nò_mm‘accëdé(i)të, nu pụchë, aspëttâtë, (2v)
Capëtàn ca cumannë sta cumbagnịjë
Mó ngë scrịvë na lèttërë a zzë canònëchë mịjë, La rròbba mịjë vë la lassë a vvó(u)ië
Nó(u)ië nòn vulé(i)më nè rròbbë e nnè ttërné(i)së
Vulé(i)më la vé(i)ta tùië mòrt’accé(i)së
Nó(u)ië nòn vulé(i)më rròbbë e mmànghë nìndë
Vulé(i)më la vé(i)ta tùië mòrt’annuzèndë
Së më vulé(i)të accìdë,
Mëtté(i)tëmë sụpë la šummènda mịjë
addù më pòrtë éddë só ccundèndë
Sụpë la šummènda tuië nòn_d’ama mèttë
Da virmë e dda furmé(i)chë t’ama fa mangià
E qquannë da li bbrë(g)andë fuië angappâtë
A la cudë dë la šummèndë fuië attacchâtë
E ccumë nu cuëànë fuië trašënâtë‘ (2v)
La ggèndë ca ngundrâvë ohi pë la vịjë
Parlâtë bbunë vó(u)ië ggèndë mịjë‘ (2v)
Che mmalë uagliunë ca so stâtë ịjë?
Che ttë vulé(i)më fa ohi fịglië mịjë
T’ana aiutà sulë Matra Marịjë (2v)
A li pëšcó(u)në fuië arruwâtë,
Fatti lu sègnë dë la sanda crucë (2v)
Mó ì lu mumèndë dë chiandà sta crucë,
E ssịja fattë la vulundà dë Ddịjë,
La mòrtë dë papà l’àggia fa ịjë (2v)
E fịgnë lu cilë së muss’a ccumbiatâtë
Së mètt’a cchiuvë ndirë pë na nuttâtë
E la šummèndë ròmbë la capèzzë
Sula sulë së në vàië grètt‘a ru përtunë
E cu rë cciambë tózzël’a ru përtunë
La màmmë tòtta chiangëlèndë,
Ggësù Marịjë e che amë pató(u)të
Lu cârë fịglië nustë nòn i mënó(u)të
E cchiangé(i)në fịgnë rë ppritë pë la vịjë
Che mmalë avịjë fattë lu fịglië mịjë ? (2v)
E quannë la sirë i fatt nòtt
Chèss’ì la canzùnë dë dòn Orònzë Bë(g)òtt
ITALIANO
Il milleottocentosessantotto
Il tragico episodio del figlio di Bigotti
Sta arrivando l’ora dell’Ave Maria
Fammi ritirare alla masseria.
La gente che incontravo per la strada
Dove te ne vai don Oronzio mio?
Voglio andare a vedere che si fà alla masseria
E quando i briganti sentirono quelle parole
Subito si andarono ad appostare per un agguato
Quando fui arrivato alla collinetta di fronte
Vidi la masseria danneggiata
Perché i briganti l’avevano assediata
Giumenta mia se mi vuoi aiutare
la via per la pietra devi prendere
Giumenta mia se mi vuoi aiutare
Di trotto e galoppo ti devi avviare
Di trotto e galoppo si avviò
Quando fui arrivato in contrada “la Pescara”
Davanti a me c’era un uomo con un aratro
Bell’uomo spostati con questo aratro
Perché i briganti stanno per raggiungermi!
Bell’uomo non muoverti con quell’aratro
Fammi acchiappare questo scellerato!
Mettiti in groppa alla mia giumenta
I tuoi muli e l’aratro te li pago io
Per l’Uomo, fallo per la Trinità
Spostati un pò con quest’aratro
Non devi spostarti con quest’aratro
La morte di quello la facciamo fare a te!
Che cosa voglio farti figlio mio
La morte tua dovrei prenderla io?
Dai Briganti fui preso
Non mi uccidete, aspettate un pò, aspettate
Capitano che comandi questa compagnia
Scrivo subito una lettera a mio zio canonico
La mia proprietà la lascio a voi
Noi non vogliamo nè proprietà nè denaro
Vogliamo la tua vita morta ammazzata
Noi non vogliamo proprio niente
Vogliamo la tua morte innocente
Se mi volete uccidere
Caricatemi sulla mia giumenta
Dove mi porterà lei sarò contento
No, non ti metteremo sulla tua giumenta
Da vermi e da formiche ti dobbiamo far mangiare
E quando fui preso dai briganti
Alla coda della giumenta fui legato
E come un cane fui trascinato
La gente che incontravo per la via
Parlate bene di me gente mia
Che cattivo ragazzo sono stato io?
Che ti vogliamo fare oh figlio mio
Ti può aiutare solo Madre Maria
E quando fui arrivato vicino a dei massi
Fatti il segno della Santa Croce
Ora è il momento di piantare questa Croce
Sia fatta la volontà di Dio
La morte di papà devo farla io
Anche il Cielo si mosse a compassione
Si mise a piovere per tutta la notte
La giumenta rompe la cavezza
E da sola se ne torna al portone di casa
E con le zampe bussa al portone
La mamma piangendo a dirotto
Gesù, Maria che cosa ci è successo!
Il nostro caro figlio non è tornato
E piangevano anche le pietre per la via
Che male aveva fatto il figlio mio?
E quando la sera si è fatta notte
Questa è la canzone di don Oronzo Bigotti
ENGLISH
Eighteen hundred and sixty-eight
The tragic episode of Bigotti’s son
The time for the Hail Mary is coming
Let me pick it up at the farmhouse
The people I met on the street
Where are you going, my dear Don Oronzio?
I want to go and see what’s going on at the farm
And when the brigands heard those words
They immediately went to lie in wait for an ambush
When I reached the hill in front
I saw the damaged farmhouse
Because the brigands had besieged it
My mare if you want to help me
the way to the stone you have to take
My mare if you want to help me
you have to start at a trot and a gallop
She set off at a trot and a gallop
When I arrived in the “La Pescara” district
In front of me was a man with a plow
Handsome man move with this plow
Because the bandits are about to reach me!
Handsome man don’t move with that plow
Let me catch this scoundrel!
Get on my mare’s back
I’ll pay for your mules and plow
For the Man, do it for the Trinity
Move a little with this plow
You don’t have to move with this plow
We’ll let you do that one’s death!
What do I want to do to you my son?
Should I take your death?
I was captured by the Brigands
Don’t kill me, wait a bit, wait
Captain who commands this company
I am writing a letter to my canon uncle right away I leave my property to you
We want neither property nor money
We want your life dead killed
We don’t want anything at all
We want your innocent death
If you want to kill me
Load me onto my mare
Wherever she takes me I’ll be happy
No, we won’t put you on your mare
We have to feed you like worms and ants
And when I was captured by the brigands
I was tied to the mare’s tail
And like a dog I was dragged
The people I met on the street
Speak well of me my people
What a bad boy was I?
What do we want to do to you, oh my son?
Only Mother Mary can help you
And when I got close to some boulders
Make the sign of the Holy Cross
Now is the time to plant this Cross
May God’s will be done
I have to make dad’s death happen
Even Heaven was moved to compassion
It started raining all night
The mare breaks the halter
And she goes back to the front door alone
And with his paws she knocks on the door
The mother crying her eyes out
Jesus, Mary what happened to us!
Our dear son has not returned
And even the stones along the way were crying
What harm had my son done?
And when the evening became night
This is the song of Don Oronzo Bigotti
